Menu
“Een debat is een veelal verhit gesprek waarbij twee mensen tegen elkaar praten en naar zichzelf luisteren” (Cees Buddingh)
Dit is de tekst die een griffier mij stuurde ter voorbereiding van een debattraining. Er zijn natuurlijk veel definities die hoopvoller klinken en als wedstrijddebater geloofde ik heilig in het debat. Ik zag het als de uitgelezen manier om mensen te overtuigen, besluitvorming beter te maken en standpunten sterk naar voren te brengen. Inmiddels ben ik een aantal inzichten rijker óf een aantal illusies armer, maar ik ben er genuanceerder naar gaan kijken. Ik ga het debat niet dood verklaren, maar het is een mooi moment voor de vraag: hoe effectief is een debat in de politieke arena?
Laat ik met de conclusie beginnen: In de politieke arena is een doorgeslagen focus op het debat en ondanks dat wordt het debat slecht gevoerd. Veel raadsleden krijgen in het introductieprogramma een debattraining, politieke partijen trainen hun toekomstig talenten in debatteren en tijdens de verkiezingen organiseren we verkiezingsdebatten. Zelden of nooit hebt ik een dialoog- of luistertraining voorbij zien komen in het inwerkprogramma, of een aanvraag voor een verkiezingsdialoog gekregen. Nu zullen er debattrainers zijn die zeggen: ja, maar om goed te debatteren moet je heel goed kunnen luisteren. Dat is op zichzelf waar, maar ik bedoel hier niet het luisteren om de ander vervolgens onderuit te halen. Hier gaat het om luisteren om de ander echt te begrijpen.
De vraag is natuurlijk of het debat de gewenste resultaten oplevert? De kern van een debat is dat voor- en tegenstanders een mening of standpunt uitdragen, om het publiek te overtuigen. Dus tijdens verkiezingstijd is het debat een middel om de kiezer duidelijk te maken wat de standpunten van de politici zijn. De ironie is dat een veel gehoorde kritiek is dat “de politiek niet luistert”. In de focus op het debat zit ook een paradox voor de politieke besluitvorming, want we leven in een democratie en verkiezingsbeloften worden alleen werkelijkheid als er een meerderheid is. Juist het eindeloos herhalen van een standpunt en het ongelijk van de ander aantonen leidt niet tot een meerderheid, maar tot eindeloze vergaderingen.
Dit komt natuurlijk ook door de kwaliteit van het debat. Om een goed debat te voeren is het belangrijk dat de partijen zich beperken tot de inhoud en zich niet laten verleiden tot persoonlijke aanvallen. Een andere voorwaarde is dat partijen op elkaar reageren, om de inhoud op scherp te zetten. Helaas zijn er te veel filmpjes op Youtube van Tweede Kamerdebatten waarin niet eens duidelijk is wat het onderwerp is, omdat de persoonlijke aanval centraal staat. En een veel gehoorde klacht in de lokale politiek is dat de raadsleden helemaal niet op elkaar reageren.
Kortom de huidige toepassing van het debat leidt niet tot de gewenste resultaten. Het debat is een doel geworden in plaats van een middel. Voordat dit blog zo zuur wordt dat er een milieuvergunning nodig is gaan we naar 3 tips die wel leiden tot politieke effectiviteit.
Het is gangbaar om als raad te werken met BOB. Dit staat voor Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming. Dit werkt alleen als iedereen in iedere fase ander gedrag laat zien.
De kunst van beeldvormen is om nog geen mening te hebben en vragen te stellen, zodat je een beeld krijgt van de situatie en wat het voorstel inhoudt. Dit is voor ons mensen godsonmogelijk, want we zijn geen lege blaadjes die de wereld iedere dag als nieuw bekijken. We hebben al een referentiekader en alles wat we horen en zien wordt getoetst. Informatie die aansluit bij onze mening is “waar” en “waardevol” en informatie die afwijkt wordt verworpen.
Tijdens het oordeelsvormen is de bedoeling om verschillende mogelijkheden tegen het licht te houden, voorlopige standpunten uit te wisselen en op zoek te gaan naar de overeenkomsten. Communicatief hebben we direct de neiging om de verschillen eruit te tillen en hier het debat over aan te gaan. In deze fase zijn dialoogvaardigheden een uitkomst. Door open en constructief het gesprek aan te gaan met ruimte voor de ander en focus op overeenkomsten, wordt de basis voor een meerderheid gelegd. Door gezamenlijk moties en amendementen op te stellen krijgt de raad de formele positie zoals geformuleerd in artikel 125 van de Grondwet: De gemeenteraad staat aan het hoofd van de gemeente.
Tijdens de besluitvorming zijn de politieke kaarten gelegd. Dit is de fase waarin profileren en debatteren nuttig is. Door de verschillen kenbaar te maken ontstaat politieke verantwoording en ziet de inwoner (kiezer) de verschillen. Onderwerpen die op de politieke agenda staan zijn complex en er is niet een objectief goede keuze. Het is een belangenafweging en daar hoort verschil van mening en debat bij.
Kortom een effectief politicus kan zowel constructief de dialoog als scherp het debat aangaan. De praktijk is dat mensen één stijl goed beheersen en deze altijd toepassen. Het vraagt veel om beide stijlen toe te passen. Daarom de oproep tot gerichte communicatieve schizofrenie. Gebruik in iedere situatie de juiste toon want die bepaalt de muziek.
Een bijkomende uitdaging is dat alle raadsleden zich houden aan de structuur en het gewenste gedrag. Als in een orkest iedereen zelf bepaald waar en wanneer hij/zij begint wordt het een chaos en loopt het publiek weg.
Natuurlijk willen we allemaal dat besluiten genomen worden op basis van een inhoudelijke afweging. Dat we alle voordelen afwegen tegen de nadelen. De praktijk is echter veel weerbarstiger. Als iemand spreekt die we mogen zullen we ons veel eerder aansluiten.
De politieke succesverhalen hebben één ding gemeen en dat is dat ze samen gerealiseerd zijn. Soms met de meest verrassende partij combinaties. Politiek is mensenwerk en je hebt elkaar nodig.
Wacht niet met het bouwen van een relatie tot je iemand nodig hebt. Dit voelen mensen en de kans op succes is veel minder groot. Het is oprechte interesse wat je politieke vrienden oplevert en dat zorgt dat jullie samen meer bereiken.
Natuurlijk is het verleidelijk om de persoon of de partij te betrekken in het debat en natuurlijk is het verleidelijk om te reageren als je persoonlijk wordt aangevallen, maar….. “Alles waar je op reageert komt centraal te staan”. Voor je het weet gaat het niet meer over het onderwerp maar over de persoon of partij. Ondanks dat het likes op Facebook oplevert wordt de politieke effectiviteit er niet beter van.
Bedwing de neiging om personen en partijen erbij te halen. Mocht je zelf aangevallen worden: Wees de Ghandi en ga terug naar de inhoud.
Kortom het vraagt vaardigheden, discipline en inzicht, maar er zijn mooie voorbeelden van politieke effectiviteit. De moraal is: Debatteren is belangrijk in de politieke arena, maar als je een one-trick-pony bent ga je met zijn allen minder bereiken.
Nieuwsgierig geworden? Volg de e-learning of volg een training met de raad.